De ananas is een unieke tropische vrucht die ook uitstekend in Nederland verkrijgbaar is. Het enorm smaakvolle zoetzure vruchtvlees is heerlijk om rauw of in toetjes te eten, maar kan ook gegrild worden en verwerkt in verschillende tropische gerechten. De ananas is een van de grootste vruchten die we in Europa eten. De vrucht kan wel vier kilo zwaar worden, voldoende om het hele gezin van een stevig toetje te voorzien. De ananas is minder makkelijk te bereiden dan veel andere vruchten. De harde oneetbare kern moet uit de vlucht worden verwijderd, en de ruwe schubben met de zaden zijn ook niet lekker. Maar de geweldige intense, zoete smaak met een fris zuurtje maakt het kopen van verse ananas absoluut de moeite waard.

In Nederland staat de ananas in de top 10 van meest gegeten soorten fruit. Nederlanders geven per jaar niet minder dan 10 miljoen euro uit aan verse ananassen, en ongeveer het dubbele aan ananas uit blik. We eten elk jaar maar liefst een kilo ananas per persoon! Daar komt bij dat ananas een aantal stoffen bevat die goed zijn voor de gezondheid, en zelfs worden gebruikt in de geneeskunde. Over deze gezondheidseffecten, hoe je ananas bewaart en hoe je de vrucht in de keuken gebruikt gaat deze tekst.

Geschiedenis en teelt van de ananas

Ananassen zijn afkomstig uit Zuid-Amerika. Het is de vrucht van een bromelia, een groep planten die in rozetvorm groeien en alleen in de tropen voorkomen. Bromelia’s groeien vooral in de tropische regenwouden van het continent. Een aantal kleinere soorten van deze groep hebben prachtige bladeren en geveerde dikke bloeistengels. Bromelia’s zoals de Vriesea, Aechmea en Guzmania worden als sierplant verkocht in het tuincentrum. Sommige bromelia’s staan er om bekend dat ze zich bovenin takken van oerwoudbomen nestelen en daar op de grote plant groeien. De ananas is dus ook een bromelia, maar het is één van de weinige soorten die commercieel gebruikt wordt. De plant draagt aan een stengel de grote vlucht, die bedekt is met dikke schubben en voorzien van het typische kroontje dat op een mini-bromeliaplant lijkt. Een leuk detail: als je het kroontje van een ananas afsnijdt en op de aarde in een bloempot zet, dan kan daar een jonge ananasplant uit groeien.

De ananas is al bekend sinds de Spanjaarden Zuid-Amerika begonnen te veroveren. De vruchten werden al snel aangeplant in de nieuwe Spaanse kolonies. De Spanjaarden noemden de ananas trouwens “piña”oftewel dennenappel, omdat de plant daar op lijkt. Deze vergelijking zien we nog steeds terug in het Engelse woord voor de ananas, “pineapple”.Vanaf de 18e eeuw werd deze populaire plant ook in warme kassen in Europa gekweekt. Daardoor heeft de ananas een langere geschiedenis dan de meeste andere exotische vruchten op ons continent. Het was in die tijd een symbool van rijkdom, gastvrijheid en voorspoed. Een ananas bovenop een fruitschaal was letterlijk de bekroning van een feest zoals alleen koningen en rijken dat konden geven. Op veel zuilen van de toegangspoorten van oude Europese landgoederen vind je ook stenen ananassen terug. Ze symboliseren hier gastvrijheid.

De meeste ananassen worden tegenwoordig geteeld in het Caribisch gebied. Maar liefst 90% van alle Nederlandse ananassen word ingevoerd uit Costa Rica. Maar de plant is ook door de Spanjaarden aangeplant in de Filipijnen (één van hun kolonies) en is vanaf daar wijd verspreid geraakt in Zuidoost-Azië. Het is daar nu een belangrijk onderdeel van de inheemse keukens.

De voedingswaarde van een ananas

De ananas is een vrucht die vol zit met vitamines en mineralen. Het fruit bevat meer vitamine C dan de meeste citrusvruchten, en hoge concentraties aan andere belangrijke nutrienten voor het menselijk lichaam. Het is ook een van de zoetste vruchten, en dit zie je terug aan het hoge aandeel suiker. Daar staat tegenover dat ananassen unieke chemische verbindingen bevatten die medicinale bewezen effecten hebben. De meest opvallende kenmerken van de voedingswaarde van de ananas zijn:

• 58% van de Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH) van Vitamine C – Vitamine C is een stof die essentiële functies verricht in het menselijk lichaam. Als je niet voldoende vitamine C binnen krijgt, dan kan dat leiden tot vervelende gebreksziektes. Scheurbuik is hiervan een van de meest radicale voorbeelden. Vitamine C verbetert je huidconditie, en de werking van je immuunsysteem.
• 7% van de ADH van thiamine – Thiamine of vitamine B1 is een stof die vooral voorkomt in peulvruchten. Ook ananas bevat een flinke hoeveelheid vitamine B1. Deze stof kan niet in je lichaam worden geproduceerd, en heeft een taak bij de productie van energie.  
• 44% van de ADH van mangaan – dit is een mineraal dat werkt als een antioxidant en vrije radicalen onschadelijk maakt. Mangaan helpt verschillende enzymen in je lichaam ook om hun belangrijke taken te verrichten.
• 6% van de ADH van foliumzuur – dit is nodig voor de aanmaak van rode bloedcellen en nieuw DNA, en is een belangrijk spoorelement voor de gezonde ontwikkeling van baby’s in de moederbuik.

De complete voedingswaarde van 100 gram ananas is:

Energie                                50 kilocalorieën

Koolhydraten                    13,1 gram

Waarvan suikers              9,9 gram

Vet                                        0,1 gram

Eiwit                                      0,5 gram eiwit

Voedingsvezels                                1,4 gram

Vitamine C                          58% ADH

Mangaan                            44% ADH

Vitamine B6                       9% ADH

Foliumzuur                         5% ADH              

Thiamine                             7% ADH

Calcium                                4% ADH

Kalium                                  4% ADH

Panthotheenzuur            4% ADH              

Magnesium                       3% ADH              

De ananas en jouw gezondheid

Ananassen zijn lekker en luxe, maar ze leveren je ook belangrijke micronutriënten (vitaminen en mineralen) die niet gemist kunnen worden door het menselijk lichaam. Er zijn ook een aantal chemische stoffen aanwezig in ananas die door de medische wetenschap erkend worden als geneeskrachtig. Bromelaïne is daarvan één van de veelzijdigste en interessantste. Lees hier welke voordelen je gezondheid kan ondervinden als je regelmatig ananas eet.

Betere botgroei

Een ananas bevat een enorm percentage van de hoeveelheid mangaan die je dagelijks nodig hebt. Dit belangrijke spoorelement neemt de bromeliaplant waar de ananas aan groeit op uit de bodem. Mangaan is een stof die belangrijk is voor de aanmaak van nieuw botweefsel. Om gezonde botten te behouden is een dieet waarin ananas voorkomt daarom een goede zet. Vooral vrouwen van middelbare leeftijd hebben een vrij hoog risico op osteoporose of botontkalking. Een dieet met meer mangaan kan deze aandoening, die tot botbreuken kan leiden, tegengaan [9].

Gaat infectie tegen

Je lichaam wordt dagelijks aangevallen door veel verschillende ziekteverwekkers. Virussen, bacteriën en schimmels proberen zich allemaal ten koste van jouw lichaam voor te planten, en maken je daarbij ziek. Een goed werkend immuunsysteem is je eerste verdediging tegen deze binnendringers. Dit systeem levert de witte bloedcellen die indringers herkennen, onschadelijk maken en doden. Vitamine C, waar een zeer grote hoeveelheid van in een ananas zit, helpt daarbij. Het bevordert de productie van witte bloedcellen en wordt verzameld in de nieuwe witte bloedcellen, die daardoor dodelijke worden voor ziekteverwekkers [8]. Maar ananas bevat ook een unieke stof genaamd bromelaïne. Deze stof wordt al lang door inheemse bewoners van Zuid-Amerika gebruikt in hun volksgeneeskunde. Ook de wetenschap erkent nu dat deze bijzondere stof ontstekingen tegengaat, bloedstollingen voorkomt en micro-organismen doodt [1]. Maar bromelaïne heeft nog meer ongelooflijke eigenschappen.  

Werkzaam tegen kanker

Het eten van ananas kan op meerdere manieren kanker voorkomen of de groei ervan vertragen. De stof bromelaïne, die uniek is voor planten uit de bromeliafamilie, heeft verschillende medische toepassingen. Deze stof kan kankercellen doden en zo kanker in de eerste stadia vernietigen. Het kan ook de groei van bestaande tumoren vertragen. Ook gaat de stof de vorming van uitzaaiingen, en dus de verspreiding van kanker door het lichaam, tegen [1]. Daarbij komt dat de hoge concentratie vitamine C in het fruit de vrije radicalen die DNA beschadigen onschadelijk maakt. Beschadigingen aan het DNA kunnen ook leiden tot het ontstaan van kanker.

Hogere vruchtbaarheid

De grote hoeveelheid vitamine C en betacaroteen in deze vrucht heeft nog een gunstig effect, dat je kan helpen als je probeert om een kind te krijgen. Deze twee stoffen staan er bekend om dat ze de vruchtbaarheid van zowel mannen als vrouwen kunnen verhogen. De vrucht bevat trouwens ook stoffen die gunstig zijn tijdens de zwangerschap: foliumzuur, koper en zink zijn allemaal gunstig voor de goede ontwikkeling van de baby [3].

Een soepelere, jongere huid

Het vitamine C-gehalte in ananas stimuleert de vorming van collageen. Dit is een eiwit dat als een soort vulmiddel voor je huid werkt. Mensen die ouder worden verliezen een deel van het collageen in hun huid, waardoor die rimpeliger en minder stevig wordt. Het consumeren van voedingsmiddelen waarin veel vitamine C zit stimuleert de productie van collageen, en leidt daardoor tot een volle, soepelere en mooie huid [7].

Goed voor de spijsvertering

Het wonderstofje bromelaïne is een enzym dat helpt om voedingsmiddelen te verteren, en daardoor de spijsvertering makkelijk maakt. Het is niet voor niks dat ananassap vaak gebruik wordt in Midden-Amerikaanse marinades, waar de stof het vlees en ander voedsel malser kan maken. Ook het hoge watergehalte en het grote aandeel voedingsvezels in de ananas helpen bij de spijsvertering, en zorgen bovendien voor een gezonde stoelgang [3].

Andere gezondheidsvoordelen

• Het relatief hoog gehalte aan betacaroteen in de ananas kan het ontwikkelen van astma voorkomen [10]. Het is ook mogelijk dat bromelaïne hierbij een rol speelt.
• Carotenoïden kunnen ook maculadegeneratie, een oogziekte, voorkomen. [4]

Kan teveel ananas schadelijk zijn voor je gezondheid

Het is bij de meeste fruitsoorten moeilijk om er zoveel van te eten dat je er ziek van wordt. Het enige nadeel van het eten van fruit is meestal dat je relatief veel suiker binnen krijgt. Maar aan de andere kant bevat fruit er zoveel nuttige vitamined, vezels en mineralen, dat je dit nadeel best op de koop toenemen. Bij sommige soorten fruit gelden er iets andere risico’s, en ananas is er daar een van. De stof bromelaïne heeft veel gunstige gezondheidseffecten, en heeft ook het effect dat het vlees soepeler maakt. Ideaal als je een kipfiletje wilt marineren, maar teveel bromelaïne binnenkrijgen kan ervoor zorgen dat de weefsels in je tong en je mond ook weker worden en makkelijker scheurtjes gaan vertonen [5]. Ook kan dit stofje een negatieve interactie vertonen met verschillende soorten medicijnen, waaronder antibiotica, bloedverdunners, barbituraten, benzodiazepines, slaapmiddelen en antidepressiva. Je moet echter wel meerdere ananassen achter elkaar eten om zo’n hoge concentratie bromelaïne binnen te krijgen. Een heel beperkt aantal mensen lijdt aan allergie voor ananas. Als zij ananas eten krijgen ze huiduitslag, blaasjes, of moeite met ademen. Het is dan noodzakelijk om de hulp van een dokter in te roepen. Een indicatie dat je overgevoelig kan zijn voor ananas is als je overgevoelig bent voor latex, berkenpollen en/of bananen.

Verse ananas bewaren

Ananas is een tropische vrucht, en daarom kan je hem niet in de koelkast bewaren De vruchten zullen dan snel bederven, net zoals een komkommer doet. Bewaar de ananas daarom op de fruitschaal, waar hij 1 tot 2 weken goed blijft. Als je de ananas hebt aangesneden en je krijgt hem niet in één keer op, bewaar het overgebleven deel dan in schijven of in blokjes in de koelkast. Daarin is hij ongeveer een week houdbaar. Ananasblokjes zijn wel ideaal geschikt om in te vriezen. Vries ze in enkele laagjes in in een bakje of in ziplock zakjes. Je kunt ze dan zonder problemen een jaar lang bewaren in de vriezer. Je kunt ananassen in principe ook drogen, door ze in schijven te snijden en een halve dag in een oven op 80 graden te drogen. Dit is veel werk en wordt niet vaak thuis gedaan.

Wanneer zijn ananassen in het seizoen

Ananassen worden in verschillende tropische landen geteeld, en zijn het hele jaar door in Nederland verkrijgbaar. In de supermarkt kunnen ze prijzig zijn, maar vaak vind je op de markt een betere deal.

Aankooptips voor ananassen

Bij een ananas kan je op meerdere eigenschappen letten om te kijken hoe rijp hij is. Je wil geen onrijpe ananassen kopen: die zullen waarschijnlijk nooit verder uitrijpen en blijven zuur. Rijpe ananassen ruiken lekker naar ananas, zelfs door de schil heen. Je kunt de blaadjes uit het kroontje er gemakkelijk uit trekken. Let erop dat de ananassen stevig en flexibel zijn, en dat ze zwaar zijn: dat betekent dat ze vol met sap zitten. De schubben op de schil hebben een mooie glans en zijn goudgeel tot bruin.

Hoe gebruik je ananas in de keuken

Ananassen zijn een van de vruchten die zowel in zoete als in hartige gerechten een uitstekend ingrediënt vormen. Natuurlijk kun je gewoon als tussendoortje of toetje eten, door ze van de schil te ontdoen, de kern eruit halen en ze dan in schijven te snijden. Gebruik hiervoor een smal en scherp mes, snijd een rondje rond de kern, en snijd de schil er in lange plakken af (met zaden en al). Je kan ze als toetje serveren met slagroom erop, of in blokjes snijden en over zuivel of ijs serveren. Kleine stukjes ananas zijn ook een heerlijke friszure toevoeging aan verschillende salades, vooral salades waar bittere groenten in zitten.

Gehalveerde ananassen kan je op de barbecue grillen of in blokjes aan fruit- of vleesspiezen rijgen en dan op de barbecue grillen. In Nederland worden ananassen vaak toegevoegd aan zuurkool – of je dat lekker vindt is een kwestie van smaak. Het sap is uitstekend voor het maken van diverse mocktails en cocktails, en vers ananassap persen is mogelijk in een juicer. Het is ook een fantastisch ingrediënt om in blokjes in verschillende wokgerechten te gebruiken. En tenslotte gaan we hier niet in op de ellenlange discussie of pizza op ananas heerlijk is, of juist wettelijk verboden zou moeten worden!

Zijn geconserveerde ananassen gezond

Verse ananassen zijn de ideale manier om te genieten van alle gezondheidsaspecten van deze prachtige vrucht. Gedroogde ananassen zijn vaak te koop bij groenteboeren en marktkraampjes die gedroogd fruit verkopen. Het is niet bekend of het droogproces belangrijke nutrienten uit de ananas vernietigd. Dat geldt ook voor ananas uit blik. Wat wel zeker is, is dat ananassen die ingeblikt zijn in siroop een veel hoger aantal calorieën bevatten dan verse ananas. Wil je lekker makkelijk van ananas uit blik genieten? Kies dan voor een merk dat zijn ananas inblikt zonder extra toegevoegde suikers.

Bronnen

[1] Potential role of bromelain in clinical and therapeutic applications,

[2] Ware, M. (2015). Pineapple: Health Benefits, Recipes, Health Risks. Geraadpleegd op 17 september 2015, van http://www.medicalnewstoday.com/articles/276903.php[3] Everything you need to know about pineapple, https://www.medicalnewstoday.com/articles/276903.php

[4] Prospective study of intake of fruits, vegetables, vitamins, and carotenoids and risk of age-related maculopathy.

[5] Pineapple: Nutrition Facts and Health Benefits

[6]  Do You Have a Pineapple Allergy? Learn the Symptoms https://www.healthline.com/health/pineapple-allergy

[7] Effect of vitamin C and its derivatives on collagen synthesis and cross-linking by normal human fibroblasts. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18505499

[8] Vitamin C Promotes Maturation of T-Cells, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3869442/

[9] Microelements for bone boost: the last but not the least, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5318168/#b39-181-185

[10] Prevention of exercise-induced asthma by a natural isomer mixture of beta-carotene. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10400482